महाराष्ट्र शासन
शालेय शिक्षण व क्रीडा विभाग
राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे
शैक्षणिक वर्ष २०२५-२६ मध्ये इयत्ता दुसरी ते आठवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी एकूण तीन नियतकालिक चाचण्या आयोजित केल्या जाणार आहेत: पायाभूत चाचणी, संकलित मूल्यमापन चाचणी १, आणि संकलित मूल्यमापन चाचणी २. यापैकी, पायाभूत चाचणीचे आयोजन ६ ते ८ ऑगस्ट २०२५ या कालावधीत करण्यात येईल.
परीक्षेचे स्वरूप आणि व्याप्ती:
ही चाचणी शासकीय, स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या सर्व शाळा आणि खाजगी अनुदानित शाळांमधील इयत्ता दुसरी ते आठवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी असेल. प्रथम भाषा, गणित आणि तृतीय भाषा (इंग्रजी) या तीन विषयांसाठी ही चाचणी घेण्यात येईल. ही चाचणी एकूण दहा माध्यमांमध्ये उपलब्ध असेल. चाचणीचा अभ्यासक्रम मागील इयत्तेच्या अभ्यासक्रम, अध्ययन निष्पत्ती आणि मूलभूत क्षमतांवर आधारित असेल.
उद्देश आणि फायदे:
या चाचण्यांचा मुख्य उद्देश विद्यार्थ्यांच्या अध्ययन निष्पत्तीची पडताळणी करणे आणि त्यानुसार अध्ययन-अध्यापन प्रक्रियेत सुधारणा करणे हा आहे. या चाचण्या इयत्ता १० वी आणि १२ वीच्या बोर्ड परीक्षांप्रमाणे नाहीत, त्यामुळे विद्यार्थ्यांवर कोणताही अतिरिक्त ताण येऊ नये. या चाचण्यांमुळे विद्यार्थ्यांना राष्ट्रीय संपादणूक सर्वेक्षण (NAS) मध्ये चांगली संपादणूक करण्यास मदत होईल आणि अध्ययनात मागे पडलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी कृती कार्यक्रम तयार करून त्यांची अंमलबजावणी करण्यास दिशा मिळेल.
नियतकालिक मूल्यांकन चाचण्यांचा संभाव्य कालावधी:
- पायाभूत चाचणी: ६ ते ८ ऑगस्ट २०२५
- संकलित मूल्यमापन चाचणी, सत्र-१: ऑक्टोबर २०२५ चा शेवटचा आठवडा किंवा नोव्हेंबर २०२५ चा पहिला आठवडा
- संकलित मूल्यमापन चाचणी, सत्र-२: एप्रिल २०२६
पायाभूत चाचणी वेळापत्रक (६ ते ८ ऑगस्ट २०२५):
- प्रथम भाषा (सर्व माध्यम):
- इयत्ता दुसरी: लेखी + तोंडी, ६० मिनिटे, एकूण गुण ३० (२० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता तिसरी व चौथी: लेखी + तोंडी, ९० मिनिटे, एकूण गुण ८० (३० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता पाचवी व सहावी: लेखी + तोंडी, ०६/०८/२०२५, ९० मिनिटे, एकूण गुण ४० (८० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता सातवी व आठवी: लेखी + तोंडी, ०६/०८/२०२५, १२० मिनिटे, एकूण गुण ९० (४० लेखी + ९० तोंडी).
- गणित (सर्व माध्यम):
- इयत्ता दुसरी: लेखी + तोंडी, ६० मिनिटे, एकूण गुण ३० (२० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता तिसरी व चौथी: लेखी + तोंडी, ०७/०८/२०२५, ९० मिनिटे, एकूण गुण ८० (३० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता पाचवी व सहावी: लेखी + तोंडी, ०७/०८/२०२५, ९० मिनिटे, एकूण गुण ४० (८० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता सातवी व आठवी: लेखी + तोंडी, ०७/०८/२०२५, १२० मिनिटे, एकूण गुण ६० (५० लेखी + १० तोंडी).
- तृतीय भाषा इंग्रजी (सर्व माध्यम):
- इयत्ता दुसरी: लेखी + तोंडी, ६० मिनिटे, एकूण गुण ३० (२० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता तिसरी व चौथी: ०८/०८/२०२५, लेखी + तोंडी, ९० मिनिटे, एकूण गुण ८० (३० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता पाचवी/सहावी: लेखी + तोंडी, ९० मिनिटे, एकूण गुण ४० (८० लेखी + ९० तोंडी).
- इयत्ता सातवी व आठवी: लेखी + तोंडी, १२० मिनिटे, एकूण गुण ६० (५० लेखी + १० तोंडी).
शालेय वेळापत्रकानुसार सकाळ/दुपार सत्रांमध्ये वेळेचे नियोजन करण्याचे स्वातंत्र्य संबंधित स्तरावर असेल. तोंडी परीक्षा लेखी परीक्षेनंतर वैयक्तिक स्वरूपात त्याच दिवशी घेतली जाईल. विद्यार्थ्यांची संख्या जास्त असल्यास दुसऱ्या दिवशी सोयीनुसार घ्यावी.
अंमलबजावणी सूचना: - चाचणी पत्रिका राज्य स्तरावरून राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांच्यामार्फत पुरवल्या जातील.
- चाचणी पत्रिकांचे वितरण अंदाजित १४ ते २८ जुलै २०२५ या कालावधीत होईल. प्रत्येक जिल्ह्याच्या शिक्षणाधिकाऱ्यांच्या स्वाक्षरीने प्राप्त अंतिम विद्यार्थी संख्येनुसार तालुक्यांमध्ये पत्रिका पोहोचवण्यात येतील.
- तालुका स्तरावर चाचणी पत्रिका सुरक्षित ठेवण्याची जबाबदारी गटशिक्षणाधिकारी / प्रशासन अधिकारी यांची असेल.
- प्रश्नपत्रिका वितरणाबाबत गुप्तता पाळणे आवश्यक आहे. मोबाईलद्वारे फोटो काढणे किंवा समाजमाध्यमांवर प्रसारित करणे यासारख्या गैरप्रकारांना प्रतिबंध घालण्यात यावा.
- जिल्हास्तरावर प्राचार्य, जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्था, आणि शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक, माध्यमिक) यांची चाचणी आयोजनाची सर्वस्वी जबाबदारी असेल.
- चाचणी पत्रिका कमी पडल्यास कोणत्याही परिस्थितीत झेरॉक्स काढलेल्या पत्रिकांचे देयक अदा केले जाणार नाही. याची सर्वस्वी जबाबदारी संबंधित शिक्षणाधिकारी (प्राथ/माध्य.)/ शिक्षण निरीक्षक / प्रशासन अधिकारी (मनपा/नपा) यांची राहील.
- चाचणी कालावधीत सर्व विद्यार्थ्यांनी उपस्थित राहण्याची दक्षता घ्यावी. गैरहजर विद्यार्थ्यांची परीक्षा ते शाळेत हजर झाल्यावर घ्यावी.
- दिव्यांग विद्यार्थ्यांच्या बाबतीत, मुख्याध्यापक व शिक्षक यांनी दिव्यांगत्वाचा प्रकार विचारात घेऊन चाचणी घेण्याचा निर्णय घ्यावा. आवश्यकतेनुसार विशेष तज्ज्ञ किंवा विशेष शिक्षकांची मदत घ्यावी.
- शिक्षकांसाठीच्या सूचना व उत्तरसूची www.maa.ac.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध असतील. या सूचना फक्त शिक्षकांसाठी असून विद्यार्थ्यांना देऊ नयेत.
- चाचणीचे गुण चाचणी पत्रिकेच्या पहिल्या पानावर अध्ययन निष्पत्तीनुसार नोंदवावे.
- या गुणांच्या आधारे शिक्षकांनी विद्यार्थीनिहाय कृती कार्यक्रम तयार करून अंमलबजावणी करावी, जेणेकरून पुढील संकलित मूल्यमापन चाचण्यांमध्ये सुधारणा दिसून येईल.
शाळा भेटीबाबत: - चाचणी कालावधीत १००% शाळांना भेटी देण्याचे नियोजन जिल्हा स्तरावरील प्राचार्य, जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्था आणि शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक, माध्यमिक) यांनी करावे.
- तपासणी केलेल्या १०% उत्तरपत्रिकांची यादृच्छिक पद्धतीने तपासणी करण्याचे नियोजन शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक, माध्यमिक) आणि प्राचार्य, जिल्हा शिक्षण प्रशिक्षण संस्था यांनी करावे.
अंतिम सूचना:
या नियोजनानुसार सर्व नमूद इयत्तांची चाचणी वेळेत पूर्ण करण्याची जबाबदारी शाळेच्या मुख्याध्यापकांची असेल. स्थानिक परिस्थितीनुसार तारखांमध्ये बदल करायचा असल्यास संबंधित शिक्षणाधिकाऱ्यांनी कार्यालयाची पूर्वपरवानगी घ्यावी. पायाभूत चाचणीचे गुण विद्या समीक्षा केंद्र (VSK) पोर्टलवर नोंदवायचे आहेत, ज्याच्या सविस्तर सूचना यथावकाश देण्यात येतील. विद्यार्थ्यांच्या गुणांवरून कोणत्याही शिक्षकावर शिस्तभंगाची कारवाई केली जाणार नाही. या माहितीचा उपयोग केवळ विद्यार्थ्यांच्या अध्ययनविषयक गरजा ओळखून प्रभावी उपाययोजना करण्यासाठीच केला जाईल.
राहुल अशोक रेखावार (भा.प्र.से.)
संचालक
राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे
